Column Bas Kok: Gestapeld garage-verzamelgebouw

Tot een jaar of tien a vijftien geleden telde Noord binnen de ring meer dan vijf bedrijventerreinen: Nieuwendammerham (nu Hamerkwartier), Buiksloterham, NDSM, Bongerd en de Oranjewerf. Daarnaast waren er tal van kleine fabriekjes en werven – Kiekens, Tiemstra, Tulleners, Bernhard. Bijna vergeten namen uit een vorige eeuw die je in deze eeuw een ‘make-hub’ zou noemen. Als je het oppervlak van die gebieden bij elkaar optelde, bestond Noord voor zeker een kwart uit bedrijventerrein. Behalve dat een groot deel van de productie en werkgelegenheid er plaatsvond, kon je er je auto, fiets of stoel laten repareren.

Het is je vast niet ontgaan dat die gebieden worden getransformeerd. Het industriële Noord is straks goeddeels voltooid verleden tijd. Ik woon zelf met veel plezier op een van die omgevormde bedrijventerreinen, dus ik wil hier geen krokodillentranen plengen. Eind negentiende eeuw maakten de agrarische bedrijventerreinen van Noord plaats voor hun industriële opvolgers. Verandering en opvolging horen bij de stad, we moeten nostalgie aan realisme koppelen. Natuurlijk kijk ook ik weemoedig naar de filmpjes van zeereuzen die van 20^e-eeuwse scheepshellingen gleden – maar grootschalige, zware productie is binnen Noord en de rest van de bebouwde kom van Amsterdam voorbij. Grote bedrijventerreinen verdwijnen uit de bewoonde stad.

Maar er blijft behoefte aan bereikbare en kleinschalige werkplaatsen. Als ik Appie en Sen beluister, en met hen al die andere garagisten, kunnen ze amper ergens heen om Noorderlingen te blijven bedienen. Zowel deze werkplaatsen als hun klanten hebben recht op een oplossing. Het antwoord ligt in een gestapeld bedrijventerrein. Waarom zijn bedrijventerreinen altijd laagbouw? Die uitgestrekte terreinen met bebouwing van slechts zes meter hoog – zonde van de ruimte. In Noord zit een architectenbureau dat voor de gemeente gestapelde bedrijfshuisvesting onderzocht. Mise en Place | NORD Architectuur (buronord.nl) Ik zie het al voor me: een extra stevig gefundeerd bedrijvenverzamelgebouw met garages en werkplaatsen. Zes of zeven verdiepingen op elkaar! Appie en Sen kunnen hun receptie, lunchruimte, vaste aansluitingen en groot specialistisch gereedschap uitwisselen met Garage NRD – en natuurlijk met bandenuitlijncentrum Sabri. De tijd is gekomen dat kleinschalige makers en ambachtslieden zelf klein blijven maar toch van schaalvoordeel en samenwerking met vakgenoten profiteren.

Hoewel de vierkante meterprijs in een maaktoren best duur uitvalt voor een werkplaats, kunnen efficiency, subsidies en efficiënte bouw dit bedrag omlaag krijgen. Ja, grote vrachtliften maken het duur – maar laten we deze Garagestad bouwen op terrein met een lage grondprijs dat goed bereikbaar is voor auto’s en zeer ongeschikt als toekomstige woonruimte. Daarover schreef ik al eens eerder een stuk. Column Bas Kok: Kunnen we het dak op? – Veban  Het Coentunnelcircuit schreeuwt om zo’n garage- en maakstad. Het is ook de perfecte nieuwe locatie voor de GVB-busremise Noord die nu te veel horizontale ruimte inneemt in het Klaprozenkwartier.

Behalve in en op de overdadige Coentaluds kan ik in Noord nog wel een paar plekken bedenken voor verticale maakgebouwen met een kansrijke branchebundeling. Wat te denken van meubelmakers, mobilhome- en decorbouwers – ook zij moeten hun plek boven het IJ niet alleen behouden maar liever nog verstevigen. Dat kan door faciliteiten, apparatuur en overheadkosten te delen. Wat zou het mooi zijn als straks dezelfde werkgelegenheid en productie gerealiseerd wordt op slechts een paar procent van het oppervlak van Noord!