Column Bas Kok | Ajax begon in Noord
Voetballiefhebbers is het vast niet ontgaan, de hoofdstedelijke voetbaltrots Ajax bestaat 125 jaar. Op 18 maart 1900 werd de club opgericht. Zowel in de lokale als de landelijke media was en is daar de nodige aandacht voor. Als je de beginjaren van de club in het zonnetje zet, verwacht je dat de media op zoek gaan naar die plek waar alles begon. Het eerste veld, de wedstrijden, de accommodatie, de eerste kampioenschappen – want de club was meteen succesvol. Daar verheugde ik me al een beetje op, want Ajax begon in Amsterdam Noord. Voor Amsterdam boven het IJ is dit een van de meest opmerkelijke historische sportieve feiten.
Ajax heeft in Noord twee velden gehad en speelde er van 1900 tot en met 1907. Maar je hoort er zelden iemand over. Veel supporters weten niet eens van de Noordse oorsprong. Ze accepteren Zuidoost als thuisbasis omdat de Arena in de jaren negentig nou eenmaal daar is neergedaald. De meeste fans, zeker de oudere, aanbidden de Middenweg in de Watergraafsmeer. Dáár speelde Ajax het langst en beleefde het met Cruijff zijn grootste successen.
Een wonderlijke toevalligheid is dat het eerste veld van Ajax – in Noord – óók aan de Middenweg lag. De huidige Hagedoornweg heette voor de annexatie van de Watergraafsmeer in 1921 de Middenweg. Het Noord-Amsterdamse Ajax-veld lag ter hoogte van de latere Ritakerk op het huidige Hagedoornplein. Later kwam er een veld aan de Laanweg, die nog steeds onder die naam bestaat.
Bij het 125-jarig jubileum vervalt Amsterdam in een oude gewoonte. Het aandeel van Noord wordt – misschien per ongeluk – veronachtzaamd of zelfs uitgewist. Dus trekken Ajax-deskundigen en journalisten tijdens deze jubileumperiode niet naar Noord maar naar de Kalverstraat om aldaar tevergeefs de beginplek te vinden. Want dat gebouw met een café waar een paar vrienden de club officieel oprichtten is er niet meer. ‘Hier begon Ajax,’ luidt het desondanks in verschillende media, om vervolgens een gebouw met een kledingwinkel in de Kalverstraat te filmen dat er niets mee te maken heeft. Het verdwenen café is heus een aardige wetenswaardigheid dat we mogen memoreren, maar voetballen doen we niet aan cafétafel met een notaris, maar op een veld met gras, doelen, witte lijnen en kleedkamers, toch?
Dat we vrijwel nergens lezen of zien waar Ajax de eerste zeven jaar in Noord voetbalde is vreemd. Hoeveel leuker is het als je weet dat op de plek van de eerste Ajax-velden nu een Cruijff-court ligt? Dagelijks wordt er gevoetbald door jongetjes die misschien dromen ooit bij Ajax te spelen. Ajax heeft Noordamsterdammers gehad die uitgroeiden tot vedette. Denk aan Ruud Krol, Patrick Kluivert en Edgar Davids. En psst, de huidige Ajaxtrainer Farioli woont ook in Noord.
Vermoedelijk weet geen van de voetballertjes op het Cruyff-court dat ze op de geboortegrond van Ajax spelen, want nergens is een verwijzing. Daar zal de huidige publiciteit over de beginjaren van Ajax niets aan veranderen – over de Noord-episode wordt nauwelijks gerept. We mogen er desondanks trots op zijn, en moeten misschien eens wat hoger van de toren blazen. Ik pleit voor een passend Ajax-standbeeld op deze plek.
