Column Bas Kok: Entreepoort NDSM
Het doorstrepen van NDSM als erotisch centrum is een van de beste dingen die ons stadsdeel kon overkomen. Onbedoeld bijeffect is dat het desbetreffende ‘Docklandskavel’ weer onder de aandacht kwam. Een uniek gebiedje dat op zoek is naar de juiste identiteit. Ingeklemd tussen twee hoge wanden van antieke scheepsbouwloodsen heeft het de breedtemaat van de Champs-Elysees. Om die reden zie ik er geen vol te bouwen tussenruimte in, maar een flaneerbare boulevard. Die illustere ruimte aan de Scheepsbouwkade met het water van het Cornelis Douweskanaal, daarin het charmante jachthaventje, en op gezette tijden de grootste vlooienmarkt van Europa, verdient een mooie bestemming. Laten we het verheffen tot de hoofdentree van NDSM. Noord moet nu zelf de regie nemen voordat de gemeente weer met een vergezochte invulling komt.
Deze half gedefinieerde buitenruimte tussen monumentale scheepsbouwwanden is goud. Er kan heus iets worden bijgebouwd, maar niet die eerder bedachte grote parkeergarage – doe die maar onder de grond. De les van het EC-plan is dat Noord voorzichtig moet zijn met het ‘pauzeren’ van plannen. Een gebied in de ijskast wordt vaak ontdooid voor onbekookte plannen. NDSM heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot een van de meest onderscheidende stadswijken van Europa. De weeldige ligging aan het IJ, z’n nautische relikwieën, bedrijvigheid, kunstateliers, ambachten en maakindustrie, musea en theaters, geweldige horeca, kekke woontorens en zorgvuldig geconserveerde rauwheid.
NDSM mist tot nu toe één zeer belangrijk element: de verbinding naar zijn eigen roots. De scheepswerf was vorige eeuw werkgever van Tuindorp-Oostzaan en ook van de rest van Noord. Inmiddels zit de scheepswerf voor de eigen inwoners verstopt achter de Klaprozenweg. NDSM keert zijn prachtige gezicht naar het IJ maar staat met zijn rug naar Noord. De hoofdentree met de toenmalige NDSM-brug is verdwenen, die brug is weggekaapt als entree van het Westerpark bij de gasfabriek. Aan de Klaprozenweg is een achterkant ontstaan zoals we die vroeger hadden bij het Centraal Station.
Niet meer van deze tijd. Bij de ontwikkeling van Overhoeks stond voorop dat er verbindende bruggen moesten komen naar de arme Van der Pekbuurt. Het Hamerkwartier heeft als topprioriteit dat oud- en nieuw-Noord elkaar gaan versterken. Maar aan de NDSM-kant van Noord accepteren we al vijftien jaar dat oud- en nieuw-Noord compleet losgezongen zijn. De wijken aan de andere kant van de Klaprozenweg – Hoge Land, Tutti-Fruttidorp, Tuindorp-Oostzaan en De Bongerd – co-existeren er zonder veel voorzieningen. Inwoners uit die wijken moeten met kruipdoor-sluipdoorroutes richting NDSM. De onoversteekbare KLAP is een Berlijnse muur.
Nu het erotisch centrum van tafel is, moeten we doorpakken met visie. Voor het Docklandsplot bestaan ver gevorderde plannen met semi-permanent groen. Prima maar de ervaring leert dat gras zich makkelijk laat overbouwen. Ik denk dat we deze centrale plek tussen de monumentale reuzen moeten veiligstellen met de meest eervolle bestemming: hoofdentree. Nu lijkt dat de pontaanlanding, maar dat wordt straks een mooie achteringang. NDSM moet weer van de wijken worden en het Docklandsplot speelt de sleutelrol. Dit wordt mogelijk als we de Scheepsbouwweg doortrekken naar de ruimte voorheen-bekend-als-Docklandsplot. Deze verlengde Scheepsbouwweg wordt dan de NDSM-boulevard.
Vanaf de Klaprozenweg gaat een nieuwe fiets- en voetgangersbrug over het Cornelis Douweskanaal – liefst krijgen we de originele NDSM-brug terug van stadsdeel West. Bootjes en schepen met masten kunnen oostelijk daarvan aanleggen. Plaats op de NDSM-boulevard vanaf de Strekkerweg tot op het Docklandsplot grote industriële bogen als visuele verbinding tussen NDSM en het achterland. Zo kunnen de achterliggende wijken aanhaken op de eigen geschiedenis. De jaren negentig loodsen die in de weg staan, bevinden zich al op de lijst gesloopt te worden. Zo horen NDSM en Tuindorp-Oostzaan/ Tutti Fruttidorp en de scheepsbouwbuurt straks weer bij elkaar. Die nieuwe hoofdingang van NDSM heeft Noord hard nodig. De NDSM-brug kunnen we niet meer terugeisen, vrees ik. Maar een trotse industriële poort in plaats van een onzalig erotisch centrum, lijkt me de gedroomde transformatie.
