Als ik met mijn kinderen buizerds, sperwers en haviken wil zien, ga ik erheen. Wat me op de Veluwe en Utrechtse heuvelrug zelden lukt, is hier vrijwel altijd raak: een roofvogel spotten.
De NoorderIJ-plas is een onbekend stukje Amsterdam ten noordwesten van de Coentunnel, randje Zaandam-Oostzaan. De plas ontstond in de jaren zeventig en tachtig toen ze hier zand wonnen voor de ringweg A10. Daarna liet men dit buitengebied letterlijk links liggen. De natuur wist er raad mee en ging ongestoord zijn gang.
Daar komt verandering in. De NoorderIJplas en wijde omgeving zijn over een jaar of tien a twintig het groene epicentrum van een van de drukste hoeken van Amsterdam. Het nieuwe stadsgewest Haven-Stad wordt ingemetseld tussen Zaanstad (160.000 inwoners), Amsterdam-Noord (100.000) en Oud- en Nieuw-West (300.000). Vanwege Haven-Stad komen daar nog eens 160.000 inwoners en 50.000 werkenden bovenop. Aan alle zijden van de plas groeit een ‘wijk’ die bijna twee keer groter is dan het huidige Amsterdam Noord. Vier van de twaalf deelgebieden van Haven-Stad liggen in Noord, de andere bezuiden het IJ.
Zaandam maakt hier van z’n industriële achterkant een grootstedelijke voorkant. Van oudsher richtte deze stad het gezicht naar de molenschans en Zaanstreek. Straks kantelt Zaanstad naar het zuiden, richting hoofdstad. In dat ‘Amsterdam-Noordwest’ transformeert de nu nog industriële Achtersluispolder in een stadswijk met een imposant waterfront waar elke bewoner pal op de NoorderIJplas zit. Het antieke pakhuis De Vrede wordt een cultuurpaleis. De totale agglomeratie van Amsterdam-Noordwest zal ongeveer een half miljoen inwoners tellen.
In die toekomstige hectiek blijft de NoorderIJ-plas gelukkig een groen oase – maar niet de woeste plek van de afgelopen halve eeuw. Als je de desolate plas nu ziet, kun je het je amper voorstellen. Door mijn oogharen visualiseer ik de toekomst. Aan de noordoostelijke kant staan dan hotels en nautisch gerelateerde bedrijvigheid als noodzakelijke geluidswal tegen de ontsierende en lawaaiige A10 en A8. De havenkom, met z’n terraskant op het zuidwesten, lijkt op de groen omzoomde baai van Nice. Een maritieme ‘Côte d’IJzur’ die wordt versterkt door de nabijheid van grote cruiseschepen. De Passenger Terminal (PTA) verhuist naar de Coenhaven, tegenover de NoorderIJ-plas. PTA en NoorderIJplas vormen daar straks een toeristische twee-eenheid.
De nieuwe NoorderIJplas biedt kansen voor ondernemers uit Noord. Mijn advies: maak geen ruimtevretende plannen. Het gebied meet slechts een goeie vierkante kilometer, er is vooral water en bijna geen grond. Maar met wat handig passen en meten, zien slimme ondernemers waar de ruimte ligt. De eerste ondernemers uit Noord die een streepje voor hebben, zijn de initiatiefnemers van de kabelbaan. Onlangs nodigde wethouder Everhardt van Economische Zaken hen uit om hun plan bij te stellen. Nu tussen NDSM en Houthavens is gekozen voor een brug, krijgt dit originele Noordse kabelbaanplan bij de PTA een gouden kans.
Voor duurzaamheidsondernemers heb ik een tip. Die nieuwe cruiseterminal tegenover de NoorderIJ-plas krijgt groene ‘walstroom’. Om de zeekastelen van stroom te voorzien is een indrukwekkende hoeveelheid megawatt nodig. Een groene energiecentrale naast de PTA is bijna onmisbaar. Wonder boven wonder komt de plek daarvoor straks vrij. Naast de toekomstige PTA ligt een van de grootste fossiele havens van de wereld – een doorn in het oog van de gemeente. De benzinehaven en kolenbergen zullen dan ook moeten plaatsmaken. Wat zou het mooi zijn als Noordse ondernemers een van de vuilste havens van de wereld omtoveren tot de schoonste! Geweldige kans voor NDSM Energie. Deze energiecoöperatie droomt al jaren van drie tot zeven windmolens van maximaal 146 meter. In het tjokvolle recreatiegebied van de NoorderIJ-plas past er niet één, maar op de plek van de witte olietrommels kunnen er met gemak zeven. Dus NDSM Energie: verhuis de windmolenplannen naar de petroleumhaven en ga rapido met de gemeente om tafel.
Zo vallen voor ondernemend Noord aardig wat puzzelstukjes op of rond de NoorderIJ-plas in elkaar. Of de toeristen in de kabelbaan een prooi zijn voor buizerds en haviken is onderwerp van onderzoek.
